حاجب‌الدوله‌های جمهوری اسلامی و قتل آخرین نخست‌وزیر

حاج علی‌خان «حاجب‌الدوله»، نه تیغ‌کش بود، نه تیرانداز. نه جلاد بود، نه قصاب. او از آبدارخانه‌گری تا وزارت، از مشاغل ریز و درشت دیوانی تا
امارت، از سرکوب بابیه تا امور مالیه، هر کار که گفته آید، کرده بود، مگر قتل نفس. اما مهر قتل «صدراعظم» دوران ناصری چنان بر پیشانی‌اش خورده، که کسی نام دلاکان و جلادانی که «امیر» را در گرمابه‌ی فین کاشان رگ زدند و از نفس انداختند، به خاطر نمی آورد. او نه کسی بود که بر گرده‌ی امیر ضربه کاری را زد، نه کسی که تیغ به رگ دست امیر کشید و نه آن‌که لُنگ بر دهانش گرفت تا صدایش به اندرونی نرسد، او فقط «حاجب» بود و «پرده‌دار» و پوشاننده‌ی «اسرار». حتا اگر در آن شب شوم، حاج‌علی‌خان حاجب‌الدوله خود به کاشان نمی‌رفت و حکم را به وسیله‌ای و پیکی روانه می ساخت، باز هم از اتهام قتل امیر، رهایی نداشت. این بدنامی هم‌زاد «حاجب الدوله‌»گی‌اش بود، هم‌زاد آن سکوتی بود که از لحظه‌ی آگاهی از خبر، تا پایان حیات امیر پیشه کرد.

اگر حاجب‌الدوله همان شب که از در پشتی عمارت شاهی از «حکم» قتل امیر باخبر شد، دست کم به پاس خدمتی که امیر به او کرده و به کار دیوانی‌اش گماشته بود و یا از بیم بدنامی ابدی، تا سحر درنگ می‌کرد و خبر به «بی‌خبری» می‌رساند و حجاب از« پشت پرده» برمی‌گرفت، تلنگری می‌شد به مستی شبان‌گاهی سلطان صاحب‌قران و امیر را از مرگ می‌رهاند. اما حاجب‌الدوله‌ هم‌چنان که در آخرین دم حیات امیر در پاسخ نگرانی‌اش از آینده‌ی کشور به او گفت، برآن بود که : «صلاح مملکت خویش خسروان دانند.»!

از روز ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ که موسوی به همراه کروبی وهمسرانشان از سوی حکومت بازداشت شدند، پیدا بود که این اقدام نتیجه‌ی رای‌زنی‌هایی است که از زمان درخواست واعلام راه‌پیمایی و پای‌داری ره‌بران بر انجام آن صورت گرفته است. سکوت بسیاری از چهره‌های مدعی هم‌راهی با جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران و مهر تاییدی که بسیاری از چهره‌های ساختار حاکمیت، برآن دست‌گیری غیرقانونی، به اشاره و به صراحت گذاشتند، تردیدی باقی نمی‌گذارد که با توجه به حساسیت مساله، شخصیت‌های سیاسی چند سوی میدان قدرت و سیاست در ایران، هریک به نحوی در جریان این بازداشت قرار داشته‌ و به هم‌راهی در جهت انجام آن با کم‌ترین واکنش سیاسی واجتماعی متعهد و یا متنبه شده‌اند.

اگرچه در گرماگرم روی‌داد دست‌گیری سران جنبش بسیاری از کوشندگان سیاسی و روشنفکران و روزنامه‌نگاران، بنا بر سوابق امر و تجربه‌های تلخ دوران حاکمیت موجود در مورد تعرض به سلامت و امنیت جانی ره‌بران جنبش هش‌دار دادند، هرگز شنیده نشد که هیچ‌یک از بازی‌گران چهارگوشه‌ی نظام، تلاشی در جهت اخذ تضمین در این مورد به خرج دهند. اما چندی است زمزمه‌های عدم سلامت و نگرانی نسبت به پی آمد‌های اقداماتی مشکوک در زمینه‌ی مراقبت‌های پزشکی، از زبان اطرافیان آقای موسوی دهان به دهان، به همهمه‌‌ای بدل شده که بوی آشنای توطئه‌های در «پرده» را به مشام می‌رساند. آن‌چه این احتمال را به هش‌داری جدی بدل می‌کند این‌که هیچ‌یک از مسوولان حکومت موجود و نهادها و قوای آن، از انجام چنین جنایتی نه تنها روی‌گردان نیستند، بلکه به آسانی توانایی آن‌را دارند تا هم‌چون حاج‌علی‌خان حاجب‌الدوله حجابی شوند تا «بحمدالله منظور را به اقبال سلطنت عظما» به جا آورند و سرانجام نیز هم‌چون او جنایت‌شان را «خدمتی که فایده‌ی عمومی داشت» بخوانند و بگویند: «چه مضایقه به عقیده‌ی مردم، بدنام من شدم، شده باشم، مردم چه می‌دانند چه خبر بود!»

بدون تردید حکومت موجود وهمه‌ی دست‌اندکاران و صاحبان سهام در منافع آن به خوبی می‌دانند که این میرحسین موسوی که به بندش کشیده‌اند، در صورت آزادی، با میرحسین موسوی پیش از کودتای خرداد ۸۸ تفاوت‌های بسیار دارد. و هم‌چنین می‌دانند حضور دوباره‌ی او در میان مردم، در قامت ره‌بری «از آب کشیده» خواهد بود که به آسانی در تیررس تخریب حکومت و رقیبان‌اش قرار نخواهد گرفت. آنان به غفلت خود در شکل‌دهی یک چهارچوب عمومی مبارزاتی، بعد از سی ودو سال تلاش نافرجام آگاه‌اند، بنابراین به آسانی تن به آن نخواهند داد تا با دستان خود ره‌بری را به میدان مبارزه بفرستند که هم‌اکنون محبوب‌ترین چهره در میان مردم و معقول‌ترین و معتمد‌ترین سیاست‌مدار در میان کوشندگان و کنش‌گران سیاسی داخل و خارج از ایران به حساب می‌آید. و این همان چیزی است که بیم دست اندازی به جان او را دوچندان می‌کند.

از میان چهره‌های با نفوذ مؤتلف با موسوی در انتخابات پیشین، تکلیف هاشمی روشن است. او نشان داده که برای حفظ قدرت سیاسی واقتصادی خود و خانواده‌اش هر کاری را مجاز می‌داند. سابقه‌ی تاریک او در دست‌یاری جنایت‌ها بی‌شمار سیاسی به رغم چهره‌ی میانه‌روی که از خود نشان می‌دهد، تردیدی باقی نمی‌گذارد که اگر موسوی را خطری برای ساختار حاکمیت موجود تلقی کند، از به دوش انداختن قبای حاجب الدوله ابایی نخواهد داشت. هرچند ممکن است هم‌چون حاج‌علی خان به لقب «اعتمادالسلطنه» مفتخر نشود، اما میتواند امیدوار باشد که در آینده عمارت‌ها و چهارسو‌های از شمار بیرون‌اش، هم‌چون «راسته‌ی حاجب‌الدوله» در بازار تهران ورد زبان مردم باشد و کس نداند که این حاجب‌الدوله همان قاتل امیرکبیر است. می‌ماند خاتمی که اگر به نام حفظ نظام و غیره، اندک غفلتی در این مورد به خرج دهد و دانسته‌ای اگر دارد، در پرده کند و زبان به کام بکشد، تا ابد نام‌اش را در هم‌سایگی حاج‌علی‌خان حاجب‌الدوله قرار خواهد داد. خاتمی از جنس هاشمی نیست، او هرگز به چنین اقدامی روی خوش نشان نخواهد داد، اما این هست که هم‌چون بسیاری از پرده‌داری‌ها که در زمان خودش کرد و اگر نمی‌کرد ای بسا امروزمان روز دیگری بود، باز هم چنان کند. ملاقات اخیر خاتمی با خانواده‌ی موسوی وزهرا رهنورد، بعد از نگرانی‌هایی که پدر و مادر کهن‌سال زهرا رهنورد ابراز کردند، نشان می‌دهد که او در این زمینه دانسته‌ها یا پیام‌هایی دارد. این دانسته‌ها هرچه هست باید دراختیار افکار عمومی قرار گیرد. و اگر غیر از این است و او نیز هم‌چون دیگر مردمان از آن‌چه در بازداشت‌گاه موسوی می‌گذرد بی‌خبر است، باید با طرح روشن این دغدغه، خود را از ننگ بدنامی تاریخی «حاجب‌الدوله»گی نظام برهاند.